همه درباره‌ی تقلب شرکت انرون شنیده‌ایم. اَبر شرکتی چند ملیتی که در سال 2001 اعلام ورشکستگی کرد. ابعاد تقلب در این شرکت به حدی بود که منجر به انحلال موسسه حسابرسی آرتور اندرسون شد. مستند «انرون: باهوش‌ترین فرد اتاق» به زوایای مختلف این تقلب از جمله «طرز تفکر و فلسفه مدیریت»، «محیط کنترلی»، «کنترل‌های ناظر بر گزارشگری مالی»، «واکنش نهادهای حرفه‌ای و جامعه به آن»، و «تغییرات گسترده در قانون/ضابطه‌گذاریِ حسابداری و حسابرسی» در نتیجه‌ی این رسوایی مالی پرداخته است.
انران را خانه‌ای پوشالی نامیده بودند که بر بستری از بنزین بنا شده بود. تخلفات انران را می‌توان در قالبِ «پنهان‌سازی دارایی‌ها و بدهی‌ها»، «عدم افشای معاملات با اشخاص وابسته»، «مشکلات وابسته به راهبری شرکتی» و «عدم ارائه‌ی منصفانه یا بیش‌نمایی دارایی‌ها و حقوق مالکانه» طبقه‌بندی کرد.
ورشکستگی انران، بزرگترین پرونده و دادگاه ورشکستگی در تاریخ شرکت‌داری ایالات متحده را رقم زد. رئیس کمیته‌ی رسیدگی سخنان خود را این چنین آغاز می‌کند: ((سوال اصلی این است که چه اتفاقی افتاده؟ چه کسی برای وقوع این رویدادها مسئول است؟ و چه کار می‌توانیم انجام دهیم تا از وقوع اتقاقات مشابه در آینده پیش‌گیری کنیم؟)). سوال سوم باعث ایجاد تغییرات پردامنه در سازوکار قانون/ضابطه‌گذاری از جمله تاسیس PCAOB در نتیجه تصویب قانون ساربنز-آکسلی (SOX) در سال 2002 شد. اما، در نهایت چه کسی مسئول فروپاشی انران بود؟ برای پاسخ به این سوال باید این مستند را تا پایان مشاهده کنید.
هدف از ارائه این مطلب، واکاوی و بازخوانی پرونده تقلب انران نیست، اما توصیه می‌کنم پیش از مشاهده‌ی فیلم، دو مقاله‌ی جذابِ ((انران، ده سال بعد: درس‌هایی برای به یاد سپردن)) به قلمِ آنتونی اچ. کاتانچ، و جی. ادوارد کتز و ترجمه‌ی دکتر مژده قاسمی و ((درس‌هایی از فروپاشی انرون در زمینه حاکمیت شرکتی)) نوشته دکتر یحی حساس یگانه و دکتر محمد مهدی نادری را مطالعه کنید. این فیلم بر اساس کتابی با همین عنوان در سال 2005 ساخته و کاندیدای جایزه اسکار برای بهترین فیلم مستند در سال 2006 شد. فیلم را می‌توانید در آپارات مشاهده کنید.
پی‌نوشت یکم: شاید برای تان جالب باشد که بدانید اندی فستو (Andrew Fastow)، مدیر مالی انران، در فرآیند دادرسی با حداکثر ده سال زندان و بازگرداندن 24 میلیون دلار مواجه بود. وی در سال 2006 در نتیجه‌ی پذیرش همکاری با نهادهای قانونی، به 6 سال حبس به‌علاوه دو سال آزادی مشروط محکوم شد. در نهایت، فستو در اواخر سال 2011 آزاد شد. وی از آن زمان تا کنون سخنرانی‌ها و جلسات آموزشی زیادی را برای دانشجویان و اعضای حرفه در راستای رعایت اصول اخلاقی و اهمیت آن و کشف تقلب برگزار کرده است! یکی از جدیدترین مصاحبه‌های اندی فستو را می‌توانید در مجله‌ی CFO بخوانید.
پی‌نوشت دوم: جف اسکلینگ (Jeffrey Skilling)، مدیر عامل انران، در حکم ابتدایی صادر شده توسط دادگاه در سال 2006 به 24 سال و چهار ماه زندان و بازپرداخت 45 میلیون دلار محکوم شد. طی رویدادهای قضایی و حقوقی بعدی، حکم به وی به 14 سال کاهش یافت. اسکلینگ در سال 2018 از زندان آزاد شد و به نقل از CNBC، در تلاش است تا دوباره به صنعت انرژی بازگردد.
پی‌نوشت سوم: آیا این احکام به اندازه‌ی کافی عادلانه بوده‌اند؟
دیدگاه‌های بازدیدکنندگان
علی ملکی
1704 روز پیشخیلی موضوع جالبیه
بی توجهی به کنترل های داخلی یکی از آفت های این روزهای شرکت های ایرانی.
به نظر من امکان شناسایی، حتی غیر قطعی، میزان تقلب هایی که این روزها در اقتصاد ما اتفاق میافته هم ممکن نیست.
مدیران صف، قوانین رو دست و پاگیر میدونن و ناظرین و حسابرس های داخلی سخت بر رعایت مر قوانین و الزامات اصرار میورزن.
این وسط باید یه حلقه گم شده باشه تا تعادل رو برقرار کنه.
شاید خوندن این مقاله و دیدن مستندی که معرفی کردید کمکی باشه برام.
👍
شاهرخ شهرابی
1704 روز پیشمتشکرم جناب ملکی عزیز از دیدگاه‌تان.
قطعا مشاهده این مستند دید خوبی در خوص اهمیت «محیط کنترلی» و به‌خصوص، «فلسفه مدیریت و محیط اخلاقی در راس سازمان» به حسابرسان داخلی داده و دربرگیرنده‌ی مثال‌های ملموسی پیرامون آن‌ها است. اگر تا کنون بیشتر در مورد این موضوعات خوانده‌ایم، این مستند، نتایج عملی ایجاد فرهنگ سازمانی مخرب و عدم وجود محیط کنترلی اثربخش را به ما حسابرسان نشان می‌دهد. در آغاز مستند، یکی از راویان این ماجرا می گوید: ((مردم فکر می‌کنند داستان انران درباره اعداد یا به نوعی، معاملات پیچیده است؛ اما در واقع، داستان انسان‌ها است. داستانِ یک تراژدی انسانی به تمام معنا!)).